System of systems engineering – wat is het?

In een steeds meer geconnecteerde wereld worden nieuwe diensten gecreëerd door functies die aangeboden worden door zeer diverse spelers met elkaar te verbinden. Deze nieuwe diensten kunnen zeer krachtig zijn omdat deze de complexiteit van een volledig proces kunnen verbergen voor de gebruiker van de dienst.

Onder meer als gevolg van de 6^e staatshervorming zijn in België een aanzienlijk aantal processen binnen de gezondheidszorg herzien. Dit heeft vaak tot gevolg gehad dat het aantal actoren dat deelneemt aan een proces toegenomen is.  Een voorbeeld is de verwerking van de factuur van een woonzorgcentrum. Een factuur wordt door een Vlaams woonzorgcentrum elektronisch verstuurd. Het versturen van de factuur zet een gans mechanisme van controles en informatiestromen in gang. In de achtergrond wordt gecontroleerd of de bewoner van het woonzorgcentrum verzekerd is, informatiestromen tussen de zorgkas van de bewoner en zijn mutualiteit worden opgezet om kortingen te bepalen, er wordt nagegaan of er geen sprake is van een dubbele facturatie, enz. Dit voorbeeld is nog relatief eenvoudig omdat de communicatie asynchroon verloopt. Complexer wordt het als de gebruiker van een dienst onmiddellijk een antwoord verwacht.

In alle situaties is het echter belangrijk om een goed overzicht te behouden van wie verantwoordelijk is voor het aanbieden van welke functies. Dit is vaak niet zo eenvoudig omdat een aanbieder van een functie zelf ook nog met “onderaannemers” kan werken. Het geheel wordt dan zeer complex en vaak heeft niemand nog een zicht op alle componenten waaruit een dienst is opgebouwd.

Een recente discipline, system of systems engineering, richt zich specifiek op dergelijke complexe systemen. Een system of systems wordt door wikipedia omschreven als: “System of systems is a collection of task-oriented or dedicated systems that pool their resources and capabilities together to create a new, more complex system which offers more functionality and performance than simply the sum of the constituent systems.” 

Typisch voor dergelijke systemen is het feit dat er geen partij is die verantwoordelijk kan gesteld worden voor het geheel. Elke partij is verantwoordelijk voor zijn specifiek onderdeel. Zeker bij diensten waar de gebruiker onmiddellijk een antwoord verwacht, wordt het een grote uitdaging om steeds te kunnen garanderen dat elke component beschikbaar zal zijn en snel zal kunnen antwoorden. Een formeel overlegmodel tussen alle betrokken actoren waarbij problemen en evoluties afgestemd worden is hierbij een absolute noodzaak.

Modelleren

Een voorwaarde om dit mogelijk te maken is natuurlijk dat er eerst een duidelijk zicht is op wie er betrokken is en welke rol elke actor speelt. Binnen Smals Research werd nagegaan welke methodologie gevolgd zou kunnen worden voor het modelleren van een system of systems. Volgende stappen werden tot nu toe onderscheiden:

1. Definiëring problem space: vastleggen van wat men wil bereiken met de modelleringsoefening: welke vragen wil men kunnen beantwoorden? Deze eerste stap legt het kader vast waarbinnen het model zal uitgewerkt worden. Op basis hiervan wordt bepaald wie gecontacteerd zal worden en wat de prioriteiten zullen zijn.
2. Identificatie van actoren: wie gecontacteerd moet worden, wordt volledig bepaald door de in de voorgaande stap vastgelegde problem space. Op basis van het gedefinieerde domein wordt vastgelegd wie betrokken wordt. Dit is een iteratief proces. Op basis van de gevoerde discussies worden bijkomende actoren opgenomen in de modelleringsoefening.
3. Clusteren van actoren: actoren worden gegroepeerd volgens de functies die aangeboden worden. Een cluster staat in voor het aanbieden van een of meer functies.
4. Identificatie van de relaties tussen individuele actoren of clusters: diverse relatietypes zijn mogelijk: financieel, uitwisseling van informatie, uitwisseling van fysieke stukken, “beïnvloedend” en “regulerend”. Typisch wordt gestart met het in kaart brengen van de eerste drie relatietypes.
5. Verrijken model: In functie van de gedefinieerde problem space wordt het model verrijkt met bijkomende elementen zoals: de rol die elke actor speelt, bottlenecks, single points of failure, …

Proefproject

Vanuit de afdeling Onderzoek zal de komende tijd nagegaan worden of er, binnen de sectoren waarin Smals actief is, interesse bestaat om een proefproject rond System of Systems engineering op te zetten.